Wat is degrowth?

Degrowth is een oproep om van de ideologie af te stappen waarin het pad richting de toekomst alleen uit groei bestaat. Degrowth stelt dat een welvarende wereld mogelijk is zonder economische groei.

In het huidige sociale en economische model draait alles om ‘sneller, hoger en verder’. Het zet aan tot competitie tussen alle bewoners van onze planeet en is voor zijn eigen voorbestaan zelfs afhankelijk van deze competitie. Dit leidt onvermijdelijk tot versnelling, stress en uitsluiting. Zodoende vernietigt onze economie de natuurlijke basis van het leven. Op dit moment is de wereldwijde ecologische voetafdruk 50% groter dan wat houdbaar is, de gemiddelde Nederlander heeft zelfs een ecologische voetafdruk die meer dan drie maal te groot is. Oneindige groei is niet mogelijk op onze eindige wereld en dat zien we terug in klimaatverandering, ontbossing en het hoge tempo van uitsterven van diersoorten.

Onder degrowth verstaan we de transitie naar een maatschappij en economie die gericht is op de welvaart van allen en die de natuurlijke basis van het leven ondersteunt. De gemeenschappelijk waarden van een degrowth maatschappij zijn zorg, solidariteit en samenwerking. Om degrowth te bereiken, hebben we een fundamentele transformatie nodig van onze cultuur en de manier waarop we leven. De mensheid moet zichzelf gaan zien en begrijpen als een onderdeel van het ecologische systeem van de aarde, we staan er niet boven en we kunnen niet zonder. Alleen op deze manier kan een waardig en zelfstandig leven voor iedereen mogelijk gemaakt worden.

Essentieel voor degrowth is:

• Streven naar het goede leven voor iedereen. Dit betekent vertraging, een focus op tijdswelvaart en convivialiteit.
• Een reductie van productie en consumptie in het globale noorden en een bevrijding van het eenzijdige westerse ontwikkelingsparadigma. Dit kan ruimte bieden voor een autonoom pad van sociale organisatie in het globale zuiden.
• Een uitbreiding van democratische besluitvorming om daadwerkelijke politieke participatie mogelijk te maken.
• Sociale veranderingen en een oriëntatie op genoeg in plaats van een focus op puur technologische veranderingen en verbeteringen van de efficiëntie om ecologische problemen op te lossen.
• De ontwikkeling van open, verbonden en lokale economieën.

Zodoende zullen op degrowth gebaseerde samenlevingen niet meer hoeven te kiezen tussen groeien of ten onder gaan en zal materiele welvaart niet langer het dominante uitganspunt zijn in de cultuur. Degrowth bevraagt niet alleen het centraal stellen van het bruto binnenlands product (BBP) als overkoepeld beleidsdoel, het schept een kader voor transformatie naar een duurzaam niveau van productie en consumptie, een terugschaling van het economische systeem om meer ruimte over te laten voor menselijk samenwerking en ecosystemen voor een daadwerkelijk duurzame samenleving.

Deze definitie is zowel gebaseerd op de definitie die op de website van onze partnerorganisatie ‘degrowth.info’ te vinden is als op eerder werk van ‘Research and Degrowth’. Deze kritiek op de groeimentaliteit gaat uit van een goed leven voor iedereen, we nemen afstand van racistische of seksistische vormen van groeikritiek.

"De mensheid moet zichzelf gaan zien en begrijpen als een onderdeel van het ecologische systeem van de aarde, we staan er niet boven en we kunnen niet zonder".

Veelgestelde vragen

1) is degrowth gelijk aan een negatieve BBP-groeicijfers?

Nee, degrowth gaat niet simpelweg om het omdraaien van de BBP-groeicijfers. Dit fenomeen bestaat al en noemen we een recessie. Het punt van degrowth is niet om minder van hetzelfde te hebben maar om toe-eigening, winning van grondstoffen, productie, distributie, consumptie en afval op een andere manier te organiseren.

2) lijkt degrowth op het bekende bezuinigen?

Nee, degrowth gaat niet over het willekeurig krimpen van alles en het lukraak opleggen van bezuinigingen. Sommige goederen zoals lokaal geproduceerde goederen zullen waarschijnlijk veel meer geconsumeerd en geproduceerd worden in een op degrowth gebaseerde maatschappij en allerlei productieve activiteiten zullen toenemen in een dergelijke situatie zoals stadslandbouw, gemeenschapswerk, zorgeconomie en allerlei ambachten.

3) is degrowth tegen moderne technologie?

Nee, degrowth is niet anti-technologie. Na bijna twee eeuwen van uitzonderlijke technologische vooruitgang (en tevens ontwrichting) pleiten degrowers simpelweg voor discussie over en het recht om te kiezen wat we wel willen behouden en wat we niet meer willen qua technologie.

4) draait degrowth over lokale autarkie, oftewel economische onafhankelijkheid?

Nee het gaat bij degrowth niet om het her-lokaliseren tegen elke prijs. Klein kan mooi zijn, maar het verdient niet in alle gevallen de voorkeur. Sommige activiteiten moeten juist op een hoger niveau worden georganiseerd.

5) is degrowth anti-kapitalistisch?

Er zijn verschillende stromingen binnen het post-groei debat waaronder ‘steady state’ economie en degrowth vallen en ze zijn niet allemaal antikapitalistisch. Maar onder die verschillende sub-stromen is degrowth wel overduidelijk post-kapitalistisch.

6) is degrowth ook toepasbaar op het globale zuiden?

Ten eerste dient gezegd te worden dat de kritiek op groei onder meer ontwikkeld is in het globale zuiden.  Een voorbeeld daarvan is J.C. Kumarappa, een bekende Indiase econoom die nauw samenwerkte met Ghandi. Hij bekritiseerde industriële groei en de sterke focus op competitie, efficiëntie en materiele welvaart van de vrijemarkteconomie. Daarmee was hij een bron van inspiratie voor bekende degrowth voorvaders uit het globale noorden zoals Ivan Illich of Ernst Schumacher. Ook zijn er veel filosofieën uit het globale zuiden die goed weergeven wat een ‘goed leven’ is – zoals het concept van Buen Vivir uit de Andeslanden – en die visie op het goede leven is zelden direct verbonden aan BBP-groei. De Bhutaanse Bruto Nationaal Geluk index probeert bijvoorbeeld een alternatief te vormen voor het BBP in het sturen van het beleid van het land door andere aspecten mee te nemen dan alleen markttransacties zoals het BBP doet. Sommige activiteiten zullen toenemen in een hypothetische post-groei maatschappij in het globale zuiden (zoals gezondheidsdiensten) terwijl andere zullen afnemen (zoals de huidige focus op het exporteren van mono culturele landbouwproducten of extractivisme). Maar degrowth is ook juist zo noodzakelijk om de pogingen van het noorden om de wereldmarkt te domineren naar gelang hun eigen interesse te doorbreken. Degrowth in het globale noorden betekent dat de oneerlijke economische en ecologische uitwisseling wordt gestopt en dat de ecologische schuld die de geïndustrialiseerde landen aan de rest van de wereld hebben, wordt vereffend.

Voetnoot: deze pagina is in ontwikkeling en zal zodoende nog wijzigen om voortschrijdend inzicht te weergeven.